Contoh Karangan Perlaksanaan Sistem Percukaian Di Zaman Kerajaan Bani Abbasiyah
Pendahuluan
Pada zaman Khalifah Abbasiyah,
wujud dua buah diwan (jabatan) utama iaitu Diwan al-Jund (Jabatan ketenteraan)
dan Diwan al- Kharaj (Jabatan Percukaian). Selain itu, wujud juga pelbagai
diwan lain seperti Diwan al-Rasa’il, al-Khatam, al-Barid, al-Azimmah,
as-Sawafi, al-Sirrdan lain-lain.
Setiap diwan diketuai seorang
pegawai tadbir yang bertanggung jawab menjalankan urusan tertentu mengikut
keperluan negara.
Pelaksanaan cukai pada zaman
kerajaan Abbasiyah meliputi sumber utama iaitu kharaj, jizyah dan usyur. Kharaj
merupakan cukai yang dikenakan oleh pemerintah Islam terhadap pemilik tanah
yang ditakluki oleh tentera Islam. Jizyah adalah cukai perlindungan yang
dikenakan terhadap golongan bukan Islam (zimmi) sebagai balasan kepada jaminan
perlindungan daripada negara Islam ke atas nyawa, harta dan amalan agama
mereka. Usyur merupakan cukai perniagaan yang dikenakan kepada semua peniaga
Islam dan bukan Islam apabila mereka menjalankan perniagaan dalam negara Islam.
Pelaksanaan sistem percukaian
zaman Khalifah Abbasiyah adalah dengan
1. Penubuhan Diwan al-Kharaj
Diwan
al-Kharaj merupakan Jabatan Percukaian Negara yang mengendalikan semua perkara
yang berkaitan dengan pentadbiran cukai tanah yang mengeluarkan hasil
pertanian.
Jabatan
ini diketuai oleh seorang pegawai yang berkuasa melantik wakil-wakil pemungut
cukai dan menentukan jumlah cukai mengikut keadaan dan kawasan tertentu.
Pegawai ini juga bertanggung jawab memastikan semua pihak mematuhi peraturan
dan pelaksanaan kutipan cukai berkenaan.
Penubuhan
jabatan ini bertepatan dengan situasi semasa memandangkan sektor pertanian
merupakan bidang yang diceburi oleh majoriti penduduk. Hasil pungutan kharaj
yang diperolehi begitu besar dan dianggap penyumbang utama baitumal negara.
Dengan kata lain, sektor pertanian menjadi nadi jentera pentadbiran kerajaan
Abbasiyah. Pada zaman khalifah al-Mahdi, beliau menubuhkan Jabatan Akauntan
Negara untuk mengawal selia akaun setiap jabatan khasnya mengenai hasil
pungutan dan perbelanjaannya.
Pada
zaman Khalifah Harun al-Rasyid, beliau telah mengarahkan Abu Yusuf bin Yaaqub.
Qadhi Besar Baghdad supaya menyusun segala peraturan mengenai pecukaian untuk
dijadikan panduan dalam pentadbiran negara.
Abu
Yusuf berjaya menghasilkan Kitab al-Kharaj yang menjelaskan secara terperinci
berkenaan peraturan-peraturan yang berkaitan percukaian termasuk kadar-kadar
yang harus dibayar oleh individu terbabit. Kitab ini dihasilkan agar para amil
yang bertugas memungut cukai dapat memahami kaedah percukaian dengan cara lebih
jelas dan menghindarkan unsure penindasan.
2.
Pelaksanaan Kharaj
Kadar
kharaj yang dikenakan tidak sama antara kawasan.
Faktor
yang menentukan kadar kharaj termasuk lokasi kawasan, kualiti tanah, penggunaan
alat siraman dan kualiti benih tanaman. Lazimnya, minima 10 dirham dikenakan
bagi setiap unit tanah pertanian.
Bayaran
kharaj dibayar dalam bentuk mata wang dan 6 harta benda yang bernilai seperti
haiwan ternakan dan hasil tanaman.
Syarat-syarat
tanah yang dikenakan kharaj antaranya pemilik tanah merupakan penduduk zimmi,
tanah kediaman yang dijadikan kawasan pertanian, tanah kharaj yang disewakan
atau dipajak (kharaj yang dikenakan ke atas pemilik tanah bukan penyewa) dan
pengecualian kharaj jika hasil pertanian musnah akibat bencana alam.
Pada
zaman Khalifah al-Mahdi, beliau memperkenalkan sistem percukaian Muqasamah
iaitu cukai dikenakan ke atas sebahagian daripada hasil keluaran pertanian.
Kharaj juga merupakan salah satu sumber terpenting baitumal berikutan kemajuan
pesat dalam bidang pertanian dan pembangunan negara.
Pada
zaman khalifah al-Makmun, cukai kharaj yang dipungut di wilayah Iraq berjumlah
27.8 juta dirham manakala di wilayah Khurasan sebanyak 28 juta dirham.
3.
Pelaksanaan Jizyah
Khalifah
Abbasiyah telah mengembalikan sistem pungutan jizyah seperti mana zaman khulafa
al-Rasyidin di mana kadar tahunan jizyah ialah 48 dirham ke atas golongan kaya,
24 dirham ke atas golongan pertengahan dan 12 dirham ke atas golongan miskin
yang mampu menyara hidup mereka.
Pelaksanaan
pungutan cukai jizyah dipantau oleh gabenor-gabenor wilayah yang diantik oleh
khalifah.
Golongan
yang dikecualikan jizyah termasuk orang perempuan, kanak-kanak, orang tua,
fakir miskin, golongan cacat dan lemah hamba dan golongan sakit berpanjangan.
Pada
zaman kerajaan Abbasiyah, tiada diskriminasi dalam pelaksanaan jizyah, berbeza
dengan zaman Umayyah dimana orang Islam bukan Arab (Mawali) turut dikenakan
jizyah. Situasi ini mungkin disebabkan pada zaman Abbasiyah yang menguasai
pentadbiran adalah bangsa Parsi dan Turki. Hasil pungutan jizyah disimpan di
bawah baitulmal.
4.
Pelaksanaan Usyur
Kadar
usyur berbeza terhadap jenis pedagang dan berdasarkan nilai dagangan. Cukai
2.5% dikenakan ke atas peniaga Islam, 5.0% ke atas peniaga kafir harbi. Jumlah
usyur yang dikenakan adalah 200 dirham apabila cukup kadar nisabnya.
Zaman
Abbasiyah mencapai kemajuan ekonomi yang pesat dalam sektor perdagangan,
perindustrian dan pertanian. Baghdad muncul antara pusat pedagangan tersibuk di
dunia. Pelabuhan utama terletak di Baghdad, Basrah, Kaherah dan lain-lain.
Kapal-kapal
membawa barang dagangan melebihi sejuta dirham. Antara barang dagangan utama
termasuk sutera, kasturi, rempah-ratus, batu permata dan lain-lain. Oleh itu,
usyur menjadi cukai penting yang dikenakan ke atas barang para pedagang.
Bermula
zaman pemerintahan Khalifah al-Mahdi, kerajaan Abbasiyah telah menggenakan
cukai perniagaan di pasar dan kedai-kedai di sekitar kota Baghdad dan wilayah
kekuasaan Islam yang lain. Usyur digunakan untuk pembangunan negara seperti
menyediakan kemudahan tempat-tempat perniagaan dan sebagainya.
Kesimpulan
Pelaksanaan sistem cukai yang
sistematik dan terancang telah menyumbang kepada pembangunan dan kegemilangan
kerajaan Abbasiyah. Sumber cukai yang stabil dan banyak menyebabkan kerajaan
Abbasiyah mampu menyediakan pelbagai prasarana yang diperlukan oleh rakyat.