Contoh Karangan Sumbangan Ibn Majid Dalam Bidang Pelayaran
Pendahuluan
Ibn Majid atau nama sebenarnya
Shihab al-Din bin Majid al-Najdi. Dilahirkan di Julphar (Oman). Beliau
merupakan seorang ahli pelayaran Arab yang terkemuka pada abad ke-9 H/15 M.
Beliau adalah daripada keturunan ahli pelayaran dan digelar “Singa Laut” kerana
kemahirannya belayar di Lautan Hindi. Beliau telah menghasilkan 25 buah kitab
sama ada berbentuk prosa atau pun puisi yang merangkumi bidang pelayaran,
perjalanan bintang, angin, ombak dan lain-lain yang menggambarkan penguasaannya
dalam bidang pelayaran dan geografi.
Sumbangan Ibn Majid
1. Menghasilkan
penulisan kitab-kitab pengembaraan yang memberi sumbangan dalam bidang
pelayaran.
Kitab
al-Fawaid fi Usul ‘Ilm al-Bahar wa al-Qawaid (mengenai kaedah-kaedah dan
faedah-faedah ilmu laut). Hasil karya dalam bentuk prosa yang dibahagikan
kepada 12 buah bab. Kandungan kitab ini mengenai permulaan pelayaran, jarum
magnet, bulan, bintang, kompas, laluan Lautan Hindi, 10 buah pulau yang paling
terkenal termasuklah Pulau Jawa, Sumatera dan Ceylon, monsun yang sesuai bagi 8
pelayaran dengan tarikh mengikut perkiraan bangsa Parsi dan tentang Lautan
Merah. Tujuan beliau menghasilkan karya yang pertama ini disebabkan hasratnya
ingin memperbaiki dan memperbetulkan kesilapan catatan-catatan yang telah
dilakukan oleh pelayar-pelayar sebelumya.
Menghasilkan
kitab Hawiyat al Ikhtisar fi Usul ‘Ilm al-Bihar. Kita ini dihasilkan pada tahun
866 H. Kandungan buku ini mengenai ilmu tarikh (falak), ilmu bahasa dan ilmu
bintang. Juga berkaitan dengan laut di pantai Laut Arab, Hijaz, Syam dan
Afrika. Beliau juga menjelaskan laluan di Teluk Parsi, Lautan Hindi, Laut
China, pantai, pelabuhan, garis lintang dan ilmu astronomi (falak).
Menghasilkan
kitab al-Urjuzah al-Mu’arrabah pada tahun 890 H membicarakan pelayaran di Teluk
Aden secara terperinci. Karya ini telah berjaya menarik perhatian bukan sahaja
khalayak pembaca malahan juga dapat memberikan tarikan yang tersendiri kepada
penjelajah-penjelajah lain. Menghasilkan karya Qadimah Makkiyah yang merupakan
sebuah karya yang memberi huraian lengkap tentang laluan di Laut Merah dari
Jeddah ke Tanjung Fartak (Selatan Semenanjung Tanah Arab), Calicut, Daibul,
Kokan, Gujerat dan Hormuz.
Karya
Aribah al-Dara’ib dan Urjuzah al-Maimiyah pula pula merupakan huraian yang
lengkap mengenai penggunaan bintang sebagai panduan dalam pelayaran. Beliau
juga telah menghasilkan karya mengenai bintang-bintang di kutub utara berjudul
Urjuzah al-Maimiyah.
2. Jurupandu
Beliau
telah memandu Vasco da Gama yang belayar dari Malindi iaitu pantai timur Afrika
hingga ke Calicut (Kerala). Sumbangan Ibn Majid ini diikhtiraf oleh Portugis
sehingga beliau digelar Malemo Canaqua.
3. Mengatasi
masalah pelayaran
Beliau
menyelesaikan kekeliruan yang dialami oleh pelawat tentang nama-nama laut.
Beliau memberi gambaran yang jelas tentang laluan dari Teluk Parsi ke Laut
China Selatan dan laluan melalui Laut Hindi. Malahan beliau juga memberi
panduan kepada pelayar untuk menggunakan peralatan pelayaran seperti kompas.
4. Meninggalkan
legasi dalam bidang pelayaran
Sumbangannya
dalam bidang pelayaran telah dimanfaatkan oleh pelayar Eropah seperti Vasco Da
Gama. Beliau juga telah menghasilkan lakaran peta laluan laut antara Eropah
dengan India yang telah digunakan oleh pelayar Eropah. Sejarawan Eropah pula
beranggapan bahawa Ibn Majid telah berjasa kepada dunia pelayaran Eropah.
Buktinya, ada pandangan sejarawan yang mengatakan misi pelayaran Vasco Da Gama
tidak menjadi realiti tanpa ilmu pelayaran yang dirintis oleh Ibn Majid.
5. Menghasilkan
Ensiklopedia Ilmu Pelayaran
Melalui
ensiklopedia ini, Ibn Majid telah mengemukakan prinsip-prinsip asas pelayaran,
rumah agam lunar, perbezaan pelayaran antara pantai dan laut lepas, lokasi
bandar-bandar di Afrika Timur hingga Indonesia, kedudukan bintang, kisah
mengenai monsun dan angin bermusim.
Kesimpulan
Sumbangan Ibn Majid dalam bidang
pelayaran dan geografi telah merangsang pelayaran tokoh-tokoh Islam lain dan
memberi maklumat serta gambaran kepada masyarakat sejagat. Jelas bahawa Ibn
Majid merupakan tokoh pelayaran Islam yang berjaya mengembangkan atau merintis
ilmu pelayaran moden dan ilmu pelayaran ini telah dimanfaatkan sepenuhnya oleh
masyarakat Barat untuk menjelajah dan neneroka dunia Timur.
